Nederland vergrijst in hoog tempo. In 2040 zijn er ruim 4 miljoen 65-plussers—een verdubbeling ten opzichte van nu. Dat betekent: Een toenemende druk op zorg en arbeidsmarkt, een krimpende beroepsbevolking, oplopende zorgkosten, pensioenen die onder spanning staan en een economie die dreigt te stagneren.
Vaak wordt de ouder wordende samenleving dan ook als probleem gezien. Maar het biedt juist ook veel kansen waar we de vruchten van kunnen plukken. Wat we de komende jaren doen, bepaalt hoe Nederland er in 2040 uitziet. Samen met ons netwerk van burgers, beleidsmakers, (sociaal) ondernemers en professionals werken we samen aan één heldere moonshot: Laten we van Nederland het eerste land maken dat door samenwerking tussen burgers, overheid, zorg en bedrijfsleven haar samenleving voorbereidt op de uitdagingen van een ouder wordende samenleving’.
In de eerste fase van Ouder Worden 2040 ontwikkelden we ons publiek-private netwerk en werkten we samen toe naar de ‘transformatieagenda voor een ouder wordende samenleving’. In deze huidige fase (2024-2026) zijn we aan de slag met de realisatie van de transformatieagenda. Met ons netwerk versterken en ondersteunen we oplossingen van zorgorganisaties, burgerinitiatieven en (sociaal) ondernemers die bijdragen aan de transformatieagenda.
Samen verkennen we welke belemmeringen in bekostiging en regelgeving er zijn die deze initiatieven in de weg staan en hoe we daar oplossingen voor kunnen bedenken.
“Als je kijkt naar dat we als samenleving steeds ouder worden dan is denk ik een misvatting dat we dat vooral ook als probleem zien en dat we ook dat zien als een vraagstuk dat vooral voor de zorg is. Het is natuurlijk en enorme verworvenheid dat we met elkaar steeds ouder worden en het biedt ook vooral kansen.”
“Laten we ouder worden niet langer als een probleem zien, maar de ouder wordende maatschappij zien als het nieuwe normaal.”
“Ik vind het waardevolle van Ouder Worden 2040 dat je mensen tegenkomt die met initiatieven bezig zijn en opeens merk je dat we elkaar kunnen versterken.”
“De doelgroep gaat niet over mij, oude mensen, maar de doelgroep gaat over ons allemaal. We zouden eigenlijk veel meer gebieden van de samenleving moeten betrekken bij dat Ouder Worden. En als wij de krachten bundelen dan kunnen wij met elkaar de samenleving van de toekomst vormgeven.”
Om te komen tot de transformatieagenda, zijn eerst trends, kernthema’s en scenario’s voor 2040 uitgewerkt. Alle opbrengsten en inzichten zijn gebundeld in de Publicatie Ouder Worden 2040. Achter in de publicatie vind je transformatieagenda die is opgebouwd uit vijf thema’s en een concreet uitgewerkte agenda:
Onlosmakelijk hiermee verbonden is een maatschappelijke dialoog over die ouder wordende samenleving en de wijze waarop we de realisatie van de transformatieagenda in samenhang vormgeven. Een maatschappelijke dialoog die de basis moet vormen voor maatschappelijk bewustzijn over de uitdagingen waar we voorstaan en draagvlak voor de consequenties en moeilijke afwegingen die we als samenleving zullen maken.
De trends en ontwikkelingen schetsen een maatschappelijke beweging of ontwikkeling met een bepaalde richting en omvang.
Voor het programma Ouder Worden 2040 zijn trends en ontwikkelingen in kaart gebracht die betekenisvol zijn voor de toekomst van onze ouder wordende samenleving. Zij vormen de basis voor de ontwikkeling van mogelijke toekomstscenario’s.
Trends kennen een bepaalde mate van (on)zekerheid. In het programma onderscheiden we daarom naast trends ook thema’s die in de wereld van scenarioplanning kernonzekerheden genoemd worden. Thema’s zijn die trends en ontwikkelingen die richting 2040 én een hoge impact hebben op leven in de ouder wordende samenleving én een grote mate van onzekerheid kennen.
Scenario’s brengen verschillende perspectieven en percepties op de toekomst samen en verbinden mensen en partijen met verschillende belangen rondom een gezamenlijk toekomstbeeld. De scenario’s geven een beschrijving van hoe de maatschappij er uit zou kunnen zien in 2040 als we bepaalde trends en ontwikkelingen die we nu al zien, versterkt doortrekken naar de toekomst.
Het verkennen van trends en ontwikkelingen, het verdiepen van kernthema’s en het onderzoeken van verschillende scenario’s zijn de opmaat geweest om te komen tot een maatschappelijk gedragen visie en transformatieagenda.
De transformatieagenda is gegroepeerd rondom vijf overkoepelende agendathema’s die gezamenlijk de beweging schetsen zoals we die gaandeweg in het programma hebben vormgegeven.
Ouder Worden 2040 voert een brede dialoog over de ouder wordende samenleving. Drie toekomstscenario’s helpen bewustwording te vergroten en concrete handelingsperspectieven te verkennen: wat kunnen we vandaag al doen?
Iedereen is uitgenodigd om mee te denken, praten en doen. Zo bouwen we samen aan een beweging die vernieuwing versnelt en impact maakt. De scenario’s zijn verfilmd in zes korte video’s. In de toolkit vind je praktische vragen en tips om zelf het gesprek te starten.
